Deze indrukwekkende tempel, opgebouwd uit miljoenen adobe-stenen, was oorspronkelijk veel groter dan wat er vandaag de dag van over is. Ongeveer een derde van het bouwwerk is in de loop der eeuwen weggespoeld. Daarvoor dragen ook de Spaanse conquistadores gedeeltelijk de verantwoordelijkheid: zij leidden een nabijgelegen rivier om om de geroofde schatten gemakkelijker naar de kust te kunnen vervoeren.

Ondanks de geleden schade blijft de tempel, met zijn acht verdiepingen, steile trappen en een hoogte van 45 meter, nog altijd de grootste adobe-tempel ter wereld. Men vermoedt dat het complex meerdere functies had: naast een koninklijke residentie en militaire basis diende het waarschijnlijk ook als administratief centrum binnen het Moche-rijk.

Deze tempel is kleiner dan de Huaca del Sol en bestaat uit drie delen: het noordelijke deel, dat helaas grotendeels werd verwoest door plunderingen, en het oostelijke en centrale deel, die beter bewaard zijn gebleven.

Wanneer je bedenkt dat de bouw van deze tempel al ruim 2000 jaar geleden begon, is het verbazingwekkend hoe goed het keramiek en de muurfriezen de tand des tijds hebben doorstaan. Op sommige plekken zijn de kleuren nog altijd levendig zichtbaar. De kunstwerken die hier zijn gevonden, geven een fascinerend inzicht in het leven van de Moche. Een terugkerend motief is de god Ayapec, herkenbaar aan zijn boze blik, ontblote tanden en grommende expressie. De Moche waren een volk dat diep geloofde in hun goden en ook bang voor hen was. Deze tempel wordt beschouwd als het ceremoniële en religieuze centrum van de Moche-cultuur.

In het oostelijke deel tonen muurtekeningen hoe de religieuze rituelen werden uitgevoerd. Hier werden mensen aan de goden geofferd: ze kregen een dodelijke klap op het hoofd en werden vervolgens van een platform gegooid. Archeologen hebben op deze plek meerdere menselijke resten gevonden, waarbij duidelijke schedelverwondingen zichtbaar waren.

Het centrale deel van de tempel fungeerde als een begraafplaats voor de elite, waar hooggeplaatste personen werden bijgezet, omringd door kostbare schatten.

El Brujo, gelegen in Magdalena de Cao, wordt beschouwd als een van de belangrijkste archeologische vindplaatsen aan de noordkust van Peru. De oudste sporen van bewoning dateren van meer dan 3000 jaar voor Christus, en ondanks de vaak extreme weersomstandigheden is een groot deel van de site uitstekend bewaard gebleven.

De bekendheid van dit indrukwekkende adobe-tempelcomplex, dat ongeveer 30 meter hoog is, dankt El Brujo vooral aan de prachtig bewaarde reliëffriezen die de muren sieren. In 2006 werd hier bovendien een spectaculaire ontdekking gedaan: het graf van de “Dama de Cao”, de eerste vrouwelijke mummie die tot de krijgersaristocratie behoorde. Ze werd begraven in ceremoniële strijdkleding en haar lichaam is bedekt met intrigerende tatoeages, die nog duidelijk zichtbaar zijn.

In het nabijgelegen museum zijn zowel haar lichaam als de vondsten uit haar graf te bewonderen — waaronder sieraden van goud, zilver en koper, en prachtig aardewerk dat veel vertelt over de cultuur van de Moche.

Het Chan Chan-complex (betekent Zon Zon) staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO en ligt in de Moche-vallei. Na het uiteenvallen van de Moche-cultuur werd Chan Chan de hoofdstad van het Chimú-rijk. Het was de grootste stad van het precolumbiaanse tijdperk. De Chimú-beschaving bloeide van ongeveer 900 n.Chr. tot 1470 n.Chr., toen zij uiteindelijk door het Inca-rijk werd veroverd.

De stad besloeg een oppervlakte van maar liefst 20 km² en lag in een bijzonder droog kustgebied in het noorden van Peru. Binnen de stad bevonden zich negen grote paleizen, elk gebouwd voor een heerser. Na diens dood veranderde het paleis van functie en werd het een mausoleum, waarin de heerser samen met zijn harem werd begraven.

Door de droogte in het gebied moesten de inwoners inventief omgaan met water, wat leidde tot indrukwekkende irrigatiesystemen. Drinkwater werd via kanalen vanaf de Andes naar de stad geleid, waardoor landbouw in het dorre landschap mogelijk werd. De Chimú legden ook waterreservoirs aan om hun voorraden te beheren.

De overgebleven ruïnes bevinden zich in het goed bewaard gebleven stadscentrum. Ze bestaan uit lage adobemuren, prachtig versierd met geometrische patronen en diermotieven. Van de negen paleizen is er slechts één goed bewaard gebleven; de rest werd grotendeels verwoest door Spaanse conquistadores die op zoek waren naar kostbare schatten. Dit goed bewaarde paleis, onderdeel van het Tschudi-complex, omvat grote zalen, tombes en een ruim plein — een onmisbare bezienswaardigheid voor iedereen die Chan Chan bezoekt.

Op het terrein bevindt zich ook een klein maar interessant museum, dat een beter inzicht biedt in de rijke geschiedenis van de Chimú.

Om echt te begrijpen waarom deze ruïnes zo bijzonder zijn, is het bekijken van foto’s een aanrader — al komt niets in de buurt van het indrukwekkende gevoel dat je krijgt wanneer je Chan Chan in het echt bezoekt.

De Huaca del Dragón, ook wel bekend als Huaca Arco Iris, is een belangrijk ceremonieel en administratief adobe-monument uit de Chimú-cultuur. De friezen en muurschilderingen dateren uit de 12e eeuw en tonen menselijke figuren, rituelen, draken (dragones) en een regenboog (arco iris).

Tot in de jaren zestig lag de tempel volledig bedolven onder een dikke laag zand. Juist daardoor bleef hij ongeschonden en uitzonderlijk goed bewaard, aangezien plunderaars hem niet konden bereiken. In de oudheid werd de tempel zorgvuldig onderhouden; de reliëfs werden tijdens rituelen regelmatig opnieuw beschilderd. Sinds de opgraving heeft echter het El Niño-fenomeen zijn sporen nagelaten, waardoor de originele kleuren deels zijn vervaagd.

Het complex beslaat een oppervlakte van ongeveer 3.000 m² en wordt omgeven door twee meter dikke verdedigingsmuren. De twee verdiepingen tellende tempel binnen deze muren is rijk versierd met friezen, waarbij vooral de drakenmotieven herhaaldelijk voorkomen.

Tijdens archeologisch onderzoek zijn in de tempel resten van baby’s aangetroffen. Men vermoedt dat zij geofferd werden tijdens vruchtbaarheidsrituelen. Dit idee wordt ondersteund door de aanwezigheid van de regenboogafbeelding, een symbool dat bij de Chimú stond voor nieuw leven en vruchtbaarheid.